Kwiatostany pod lupą: koszyczek

schemat kwiatostanu
gailardia nadobna

Koszyczek to kwiatostan typu groniastego, typowy dla roślin z rodziny astrowatych – takich jak słonecznik, mniszek lekarski czy stokrotka pospolita. Z wyglądu przypomina pojedynczy kwiat, ale w rzeczywistości składa się z wielu drobnych kwiatów skupionych w jednej, zwartej strukturze.

Charakterystyka kwiatostanu

Oś kwiatostanu to spłaszczony lub wypukły osadnik – szczytowa część łodygi. Na jego powierzchni gęsto osadzone są pojedyncze kwiaty, bez szypułek. Całość otoczona jest okrywą z zielonych listków (łusek), które pełnią funkcję ochronną
i wspierającą.

Kwiaty występują w dwóch typach:

  • Języczkowate – zlokalizowane na brzegach koszyczków, często żeńskie lub płonne, pełnią rolę powabni.
  • Rurkowate – zlokalizowane we wnętrzu koszyczka, zazwyczaj obupłciowe i płodne.

Wszystkie kwiaty są siedzące i ułożone promieniście, tworząc jednolitą „tarczę”. Po przekwitnięciu każdy kwiat płodny przekształca się w niełupkę, często zaopatrzoną w aparat lotny (np. mniszek lekarski).

Kwitnienie rozpoczyna się od obrzeża ku środkowi (najstarsze kwiaty na brzegach, najmłodsze wewnątrz).

Przykłady roślin:

  • Karczoch zwyczajny (Cynara cardunculus L.) – roślina pochodząca z obszaru basenu Morza Śródziemnego, będąca przykładem gatunku uprawianego od czasów starożytnych – częścią jadalną jest kwiatostan spożywany po uprzedniej obrócbce termicznej,

Czy wiesz, że?

Kwiaty w koszyczku słonecznika są rozmieszczone w spiralach, które są zgodne z ciągiem Fibonacciego, w którym każda następna liczba powstaje z sumy dwóch wcześniejszych (1, 1, 2, 3, 5, 8, 13…). Ten sposób układania pozwala roślinie na optymalne zagospodarowanie miejsca, aby pomieścić jak największą ilość nasion bez ich nakładania się.