ścieżka edukacyjna
(szczegóły)

Przyroda i Podróże,
czyli dzieje rodaków na obczyźnie
2/7

Michał Jankowski
(1842-1912)

Jednym z Polaków zesłanych na Syberię, którzy zainteresowali się azjatycką przyrodą, był Michał Jankowski – szlachcic skazany za udział w powstaniu styczniowym w 1863 roku. W czasie swojego pobytu na Zabajkalu Jankowski poznał innych zesłańców, którzy poświęcili się badaniom syberyjskiej przyrody – Benedykta Dybowskiego i Wiktora Godlewskiego. Dzięki tym znajomościom w 1872 roku wybrał się on na wielkoskalową ekspedycję naukową w celu eksploracji dorzecza Amuru.

Region amurski znajduje się we wschodniej Azji, a jego klimat różni się od klimatu syberyjskiej tajgi – zimy są krótsze, a lata cieplejsze, z dużą sumą opadów. W związku z tym w szacie roślinnej Amuru wyróżnić można liczne gatunki liściaste, takie jak korkowiec amurski (Phellodendron amurense Rupr.), lilak amurski (Syringa reticulata subsp. amurensis (Rupr.) P.S.Green & M.C.Chang) czy winorośl amurska (Vitis amurensis Rupr.).

Kilka lat później Jankowski przeniósł się do zatoki Sidemi, kilkadziesiąt kilometrów na zachód od Władywostoku. Wykorzystywał tam nabyte w czasie wyprawy umiejętności preparowania i opisywania okazów przyrodniczych i poświęcił się pracy naukowej. Wysyłał do muzeów europejskich liczne okazy fauny i flory. Opisał około 100 gatunków motyli, a także chrabąszcze i rośliny.

Równolegle prowadził on na półwyspie gospodarstwo rolnicze, na którym z powodzeniem hodował między innymi jelenie sika (Cervus nippon Temminck, 1838) i konie. Założył też pierwszą w carskiej Rosji plantację żeń-szenia (Panax ginseng C.A. Meyer), której rozmiar był liczony w dziesiątkach tysięcy korzeni. Do tej pory nie udało się powtórzyć takiego sukcesu w uprawie tej rośliny. Poza tym prowadził on badania nad udoskonaleniem ras zwierząt hodowlanych, a także sprowadzał z Europy sadzonki drzew i krzewów owocowych i szczepił je na roślinach miejscowych.

Jankowski szczególnie przysłużył się w dziedzinie biologii i hodowli oraz w badaniach nad przyrodą Dalekiego Wschodu. Nazwiskiem badacza nazwano szereg gatunków roślin i zwierząt, np. motyla Rhodinia jankowskii (Oberthur, 1880), czy turzycę Carex jankowskii Gorodkov. Również Półwysep Sidemi, na którym szlachcic prowadził swoje gospodarstwo, nosi obecnie nazwę Półwyspu Jankowskiego. W jednej z położonych na nim miejscowości znajduje się dziś pomnik Polaka, z podpisem:

Był szlachcicem w Polsce, zesłańcem na Syberii, dom i sławę znalazł w Kraju Ussuryjskim. To co zebrał niech będzie przykładem dla przyszłych gospodarzy tej ziemi.