O roślinach i zapylaczach

  • 2021-07-24 – Bezpieczny kontakt

    CZYM JEST ŻĄDŁO?

    Aby zacząć mówić o bezpieczeństwie w kontaktach z owadami żądlącymi, powinniśmy najpierw dowiedzieć się czym jest żądło. Żądło jest zlokalizowane na zakończeniu odwłoka osowatych i pszczołowatych. Jest to przekształcone pokładełko czyli narząd, który służy samicom do składania jaj. Z tego wynika, że żądło posiadają wyłącznie samice. Takie zmodyfikowane pokładełka posiadają owady, które zaliczamy do grupy żądłówek, a znajdują się wśród nich osy, pszczoły, a nawet niektóre mrówki. Żądło połączone jest ze zbiorniczkiem, w którym znajduje się jad, jednak jego budowa jest różna u różnych owadów, co ma też wpływ na ich życie – dosłownie. Dlaczego mówi się, że pszczoła może użądlić tylko raz? Ponieważ jej żądło posiada wiele drobniutkich haczyków, które po przebiciu skóry ssaków nie dają się już wyciągnąć. Pszczoła chcąc wyciągnąć żądło tak naprawdę pozbywa się części organów wewnętrznych, które zostają wyrwane wraz z żądłem. I niedługo potem ginie. Osy posiadają gładkie żądła, dzięki temu mogą je bez problemu wyciągnąć i żądlić wielokrotnie. Podobnie, gładkie żądło posiadają także trzmiele, mimo że należą do rodziny pszczołowatych.

    Pszczoła miodna. Fot. M. Sowelo.

    JAK UNIKNĄĆ UŻĄDLENIA?

    Przede wszystkim nie łapać żądłówek, nie niepokoić ich i zachować ostrożność, gdy owad z tej grupy kręci się niedaleko. Może się bowiem zdarzyć i tak, że taki owad zechce spić krople wody z naszego ciała gdy wyjdziemy z basenu czy jeziora i możemy przypadkiem przycisnąć go, co spowoduje, że poczuje, że jego życie jest w niebezpieczeństwie i zacznie się bronić. Trzeba także zachowywać spokój w okolicy gniazd i pod żadnym pozorem nie zbliżać się i nie dotykać ich, gdyż owady najprawdopodobniej odbiorą takie zachowania jako próba ataku i zaczną gniazda bronić. Oczywiście żądląc. Czasem owady sygnalizują zaniepokojenie, np. trzmiele poprzez unoszenie odnóża. Obserwujmy!

    Trzmiel zbierający pyłek krokusów. Fot. M. Sowelo.

    Największą ostrożność trzeba jednak zachować przy osach, są to bowiem ciekawskie, czasem natrętne owady, które miewają humory. Osy uwielbiają słodkie napoje, owoce, dlatego też latem często zaczynają się kręcić przy szklankach z napojami czy talerzykach z ciastem. Trzeba bardzo uważać, aby przypadkiem owad nie znalazł się w okolicy naszych ust. Ostrożność należy zachować także podczas opędzania się, a najbezpieczniej robić to machając delikatnie gazetą. Wówczas osa nie dostanie się przypadkiem między nasze palce, nie zostanie przyduszona i nie użądli. Jeśli ktoś jest uczulony na jad os, powinien unikać kontaktu z nimi. Posiłek najlepiej spożyć wówczas w mieszkaniu, a na taras udać się bez produktów, które dla os są niezwykle kuszące.

    Klecanka rdzaworożna z rodziny osowatych. Jej użądlenie jest dość bolesne, ale żądli tylko w ostateczności.
    Fot. M. Sowelo.

    A JEŚLI JUŻ UŻĄDLI?

    Co robić jeśli już nas użądli? Osa może żądlić wiele razy, tutaj pozostaje nam jedynie ból. W przypadku użądlenia przez pszczołę, zanim zajmiemy się łagodzeniem dolegliwości po użądleniu, powinniśmy ostrożnie usunąć żądło. Jeżeli pojawi się opuchlizna lub inne niepokojące objawy jak duszności czy kołatanie serca, bezwzględnie należy poszukać pomocy medycznej, bowiem mogą to być oznaki reakcji alergicznej, a w przypadku użądlenia osoby uczulonej na jad os i pszczół, taki kontakt może skończyć się tragicznie.

    Rozprawiając o żądłach warto wiedzieć, że nie wszystkie gatunki pszczół żądła posiadają. Jest duża grupa pszczół samotnic, które nie mają żądeł i nie będą stanowić dla nas zagrożenia. Pamiętać należy, że owad nie prowokowany i nie krzywdzony, nie będzie atakował. Atak bowiem zawsze ma na celu obronę. Co nie oznacza, że można je bezkarnie drażnić.

    Autor tego artykułu został użądlony zaledwie kilka razy i to przez osy, w momencie przypadkowego naruszenia gniazda w trawie lub przypadkowego przyciśnięcia owada.

    powrót na początek listy wpisów